Er zijn succesverhalen te noteren in de woonzorgcentra die het gebruik van psychofarmaca trachten te verminderen. Soms is de verbetering van levenskwaliteit bij de bewoners zelfs fenomenaal.
Wzc Mariahuis in Gavere
Caroline Van Der Heggen, hoofd zorg: “Lopen onze bewoners ’s nachts rond? Laat maar, zolang ze de anderen niet storen. We tolereren ook dat mensen tot middernacht tv-kijken. Of we doen een borrelavondje, dan gaan ze later onder de wol. We willen zo veel mogelijk de thuissituatie benaderen. En dat doen we door het aanbieden van activiteiten op maat. We vragen de ouderen naar hun vroegere job, hun hobby’s en interesses. Zo reed een voormalige vrachtwagenchauffeur nog eens mee in een tientonner. We stellen ook in vraag of iedereen elke dag volledig moet worden gewassen. Deze mensen behoren tot een generatie die zich maar eens per week volledig waste, en velen houden er helemaal niet van om elke dag een grondige wasbeurt te krijgen. Is het feit dat je mensen gelukkiger ziet niet veel belangrijker?”
“Een man functioneert sinds zijn medicatie werd afgebouwd zo zelfstandig dat hij op het punt staat om vanuit het wzc naar een assistentiewoning te verhuizen.” Caroline Van Der Heggen, stafmedewerker zorg wzc Mariahuis
Of dat alles niet arbeidsintensiever is? “Ja, maar het draait vooral om een mentaliteitsverandering. De medewerkers zien dat bij minder slaapmedicatie de mensen opklaren, beter stappen, alerter zijn. Zo was er een dame met dementie die amper rechtop kon zitten toen ze hier arriveerde. Haar slaapmiddel en antipsychoticum werden afgebouwd en nu loopt de dame in kwestie gewoon rond. Een frappante verbetering merkten we bij een man die gekluisterd was aan zijn bed. Hij nam een mix van psychofarmaca. Na het vervangen van zijn medicijnen door activiteiten die hij graag doet, is de man zeer mobiel geworden. Hij is dol op petanque en beoefent nu in de gemeente zijn favoriete sport. Hij functioneert zelfs zo zelfstandig dat hij op het punt staat om vanuit het wzc naar een assistentiewoning te verhuizen.”
Wzc Briels in Melsele
Saskia De Block, referentiepersoon dementie: “Vooral bij mensen met dementie hebben we al veel vooruitgang geboekt. Zo hebben we een snoezelkar gekocht, met zachte muziek, lichtjes, geuren, kleuren ... Die helpt om medicatie te vermijden. Sommige bewoners werken in de moestuin, een dame die vroeger nachtdiensten deed, loopt mee met de nachtploeg, een andere helpt in de keuken ... Kleine dingen die een wereld van verschil maken. De bewoners zelf worden bevraagd en betrokken. Zo ook Delphine Brusselaers (88), die al vier jaar verblijft in wzc Briels. “Ik nam een hele resem pillen toen ik hier mijn intrek nam. En van een ziekenhuisopname nadat ik was flauwgevallen keerde ik terug met nog wat extra pilletjes. Ik nam iets om te slapen, iets om rustig te blijven. Toen ik hier pas woonde, had ik inderdaad stress, maar nu niet meer. Ik heb die pillen niet nodig, maar de huisarts heeft die nooit afgebouwd. Eerder integendeel. Enkele maanden geleden heeft het rusthuis me geholpen bij de afbouw, met als gevolg dat ik bijna geen pillen meer slik. Ik voel me goed, actief en vrolijk. Nu doe ik hier mee met alle activiteiten. Mijn dag is te kort.”
Wzc Sint-Antonius in Grembergen
Ingrid Baetens, hoofd zorg: “In één geval was de verbetering wel heel opmerkelijk. Hier kwam een dame binnen die drie pillen Temesta (een slaapmiddel van het type benzodiazepine, red.) per dag kreeg. Deze dosis werd geleidelijk verminderd en na drie maanden kon ze gewoon terug naar huis. Vroeger grepen we veel te snel naar medicatie. Maar onze verpleegkundigen zijn er nu van overtuigd dat dit niet altijd de oplossing is. Integendeel. Nu merk ik bij hen een grote bereidheid tot het aanbieden van alternatieven. En doordat het personeel er minder om vraagt, schrijven de dokters veel minder voor. Dat is te danken aan de procesbegeleiding van VAD. Door een ruim team samen te stellen, creëerden we een breed draagvlak. Op je eentje krijg je dat niet van de grond. Het is enorm motiverend te merken hoe het groeit en hoe mensen ermee bezig zijn. Misschien is dit een kans om andere woonzorgcentra te inspireren.”
Wzc Aymonshof in Dendermonde
Dirk De Schryver, teamcoach: “Tijdens de coronacrisis is het infomoment voor familie en bewoners in het water gevallen, maar we bleven aandacht hebben voor het rationele gebruik van psychofarmaca. Artsen zijn mee in het verhaal en kijken naar wat ze kunnen afbouwen. Het alternatief van een pilletje? Intermenselijk contact. Ook tegenover uitdagend gedrag (een omschrijving die ik verkies boven storend gedrag) krijgt het personeel een andere mindset. Er zit namelijk altijd een vraag achter. Soms is het zo eenvoudig dat de mensen naar het toilet moeten, of zich niet goed voelen en gezelschap willen. Aandacht schenken en maken dat de bewoner gehoord wordt, dat is de boodschap. Bij personen met dementie moet je je kunnen inleven in hun denkwereld: je weet niet waar je bent en dan gaat iemand je nog zeggen wat je moet doen. Je zou voor minder protesteren. Als team leren we ermee omgaan, al is het makkelijker gezegd dan gedaan.”
Wzc St. Rochus in Aarschot
Ivo Deckers, directeur: “Het hoge medicijnengebruik in de wzc's heeft me altijd verbaasd. Vooral het feit dat dit als een normaal gegeven wordt beschouwd. Enkele jaren geleden heb ik een apotheker ingeschakeld, die alle verpleegkundigen een hele reeks opleidingen heeft gegeven om beter vertrouwd te geraken met psychofarmaca en hen heeft gewezen op hun belangrijke rol op dit vlak. We boeken zeker resultaten: in al onze afdelingen gaat het gebruik van psychofarmaca drastisch achteruit.”
Maria Foblets (91), bewoonster van het wzc, is anderhalf jaar geleden gestopt met het nemen van slaapmiddelen. "Mijn huisdokter geeft te graag pillen. Voordien nam ik elke avond twaalf pilletjes, nu nog drie. Ik had die andere niet nodig en mijn nachtrust verbeterde niet door slaapmedicijnen."
Roos Van Schaeybroeck, dochter van Maria Jacobs (79) die in St. Rochus verblijft: “Mama heeft Alzheimer in een gevorderd stadium. Ze lag tijdens de coronacrisis wekenlang in het ziekenhuis en is in die periode sterk achteruitgegaan. Er werd een hele resem geneesmiddelen opgestart: kalmeermiddelen en antidepressiva. In juni 2020 verhuisde ze naar het wzc en kon ik haar bezoeken. Ik merkte dat ze niet meer spontaan lachte, overdag sliep en met alles tevreden was. Ze zat gewoon in een stoel. Te zitten. Het rusthuis bouwde die medicijnen stelselmatig af. Nu is mama veel actiever en haar glimlach hartverwarmend.”
Wzc H. Catharina in Zonhoven
Marley Verhees, projectmedewerker ergotherapie: “Bij de start van het project, in het voorjaar van 2019, gebruikte bijna 70% van de bewoners waarvan de huisarts mee in het project zijn gestapt meerdere psychofarmaca. Bij telling van 47 bewoners: 57% nam antidepressiva, 40% benzodiazepines en 53% antipsychotica. Ook tijdens de coronacrisis hebben we intern het project voortgezet. In december 2020 nam zo’n 50% van de bewoners psychofarmaca. De medicatie wordt veelal gebruikt voor het onderdrukken van waanbeelden, verbeteren van het verloop van de nachten, verbeteren van de stemming, brengen van rust bij onrustig gedrag… We merken dat medewerkers nu veel vaker stilstaan bij het aanreiken van alternatieven alvorens te grijpen naar medicatie.”
Wzc De Oever in Staden
Liesbeth Van Damme, directeur: “We merken een groter bewustzijn bij het voorschrijfgedrag van de huisartsen. Ook zal snel een stopdatum bepaald worden, terwijl dit vroeger meer opengelaten werd. Het boort ook de nodige creativiteit aan bij het personeel en de meest uiteenlopende oplossingen worden uitgeprobeerd en gestimuleerd. Feedback van de bewoners zelf omvat dat ze zich fitter en energieker voelen doorheen de dag. Dit resulteert in een actievere dagbesteding, wat dan weer de nachtrust ten goede komt.”