Nemen we de slaap- en kalmeermiddelen onder de loep van het type benzodiazepine, ook benzo’s genoemd. Geen onschuldige middelen, verslavend en met een hele resem aan bijwerkingen.
“Benzo's zijn stevig ingeburgerd in alle leeftijdscategorieën, maar cijfers tonen aan dat het gebruik stijgt met de leeftijd”, vertelt Melissa Ceuterick. Zij is postdoctoraal onderzoekster aan de vakgroep Sociologie van de UGent. “We zien een eerste piek bij net gepensioneerden en een tweede bij mensen boven 75 jaar.” Ceuterick startte in 2019 een onderzoeksproject op over het gebruik van benzo’s in Vlaanderen, dat in mei dit jaar werd afgerond. “In deze studie, onder de noemer BENZONET, deed ik diepte-interviews met (ex-)gebruikers van slaap- en kalmeermiddelen. Die tonen aan hoe geïnstitutionaliseerd deze medicatie is. België is zelfs trieste koploper in Europa qua gebruik van benzodiazepines. Maar weinigen beseffen wat de risico’s zijn. Vele ouderen beweren zelfs dat deze medicijnen op hun leeftijd geen kwaad meer kunnen.” Het tegendeel is waar.
Minstens even risicovol als de klassieke benzo’s is de zogenaamde z-medicatie, met medicijnen als Zolpidem, ook bekend onder de naam Stilnoct. Zolpidem is het meest gebruikte slaapmiddel volgens de bevraging van het FAGG in 2020. Die slaapmiddelen zijn op zich niet gevaarlijker dan benzo’s, maar het probleem hiermee is een foute perceptie. Z-medicijnen worden eerder onschuldig omschreven als ‘inslapertjes’. Ze hebben dan wel een kortere werkingsduur dan benzodiazepines, maar daarom niet minder bijwerkingen. “Zowel zorgverstrekkers als gebruikers beschouwen ze nog steeds als veiliger. Z-medicijnen werden door de farma-industrie immers in de markt gezet als minder gewennend dan benzodiazepines. Dat klopt niet”, zegt Ceuterick. “Er bestaat geen wetenschappelijk bewijs voor. Ook uit verhalen van personen die stopten, blijkt dat de afbouw van Zolpidem even lastig is én dezelfde zware nevenwerkingen kan geven.”
Lees er gewoon de bijsluiter op na. Een eyeopener! Zeker bij ouderen is waakzaamheid geboden.
Uit de bijsluiter van Zolpidem Vaak: sufheid, gevoelloze emoties, verminderde waakzaamheid, verwardheid, vermoeidheid, hoofdpijn, dubbelzien, duizeligheid, bewegingsstoornis. Ook rusteloosheid, bewegingsdrang, prikkelbaarheid, agressie, waanideeën, woede-uitbarstingen, nachtmerries, hallucinaties, slaapwandelen, onaangepast gedrag en andere ongunstige gedragsstoornissen, geheugenverlies. Dergelijke reacties treden waarschijnlijk vaker op bij ouderen. Benzodiazepines en benzodiazepineachtige stoffen moeten met voorzichtigheid worden gebruikt bij ouderen en verzwakte patiënten. Zij moeten een lagere dosering krijgen. Zolpidem EG heeft een spierverslappend effect. Hierdoor lopen met name ouderen het risico om te vallen en daardoor heupfracturen te krijgen. De duur van de behandeling dient zo kort mogelijk te zijn. Gewoonlijk varieert de duur van de behandeling van enkele dagen tot twee weken, met een maximum van vier weken, inclusief de periode van afbouwen.
